“แต่ก่อนลำบากมาก ทำการเกษตรต้นทุนก็สูงเพราะแหล่งน้ำเราอยู่ต่ำ ต้องใช้เครื่องสูบน้ำขึ้นมา เสียเงินซื้อน้ำมัน วันละ 30-50 บาท เดือน ๆ นึง เสียค่าน้ำมันเป็นพันบาทเลย หลังจากมีระบบสูบน้ำด้วยพลังงานแสงอาทิตย์แล้วก็ใช้น้ำได้สะดวกขึ้น”
เกษตรกรกว่า 20 ครัวเรือนใน ชุมชนบ้านหม้อ ต.คูคำ อ.ซำสูง จ.ขอนแก่น ปลูกพืชผักสวนครัวเป็นอาชีพเสริมเพื่อสร้างรายได้ บนพื้นที่ทำกินกว่า 20 ไร่ ผลผลิตที่ได้ อาทิ ถั่วฝักยาว แตงกวา ข้าวโพด พืชผักสวนครัว ที่เกินกว่าครึ่งเป็นแปลงปลูกพริกชี้ฟ้า ที่มีชื่อเสียงแห่งหนึ่งในภาคอีสาน
การปลูกพริกหากเป็นช่วงหน้าแล้ง น้ำที่ใช้ในการปลูกจะไม่เพียงพอ ทำให้เกษตรกรประสบปัญหาผลผลิตไม่ได้ตามต้องการ อีกทั้งยังต้องเสียเงินจำนวนมากในการซื้อน้ำมันไปใส่เครื่องสูบน้ำเข้าแปลงเกษตรของตนเอง
พ่อสิงหาร บาลัน ผู้ใหญ่บ้าน ม.5 บ้านหม้อ เล่าว่า พื้นที่ส่วนใหญ่ในแปลงเกษตรเป็นพริกชี้ฟ้า เนื่องจากเป็นพืชที่มีชื่อเสียงของชุมชน เพราะมีความเผ็ดร้อน คุณภาพดี สีสดสวยงาม เป็นที่ต้องการของผู้บริโภค แต่เนื่องจากแหล่งน้ำอยู่ต่ำกว่าพื้นที่เพาะปลูก ต้องใช้เครื่องสูบน้ำเข้าแปลงเกษตร ทำให้มีค่าใช้จ่ายในการเติมน้ำมันเป็นหลักพันบาทต่อเดือน
จนเมื่อชุมชนได้เข้าร่วมโครงการฝ่าวิกฤติด้วยเศรษฐกิจและสังคมฐานรากให้พัฒนาก้าวไปตามแนวพระราชดำริ เพื่อซ่อมแซมและเพิ่มประสิทธิภาพแหล่งน้ำชุมชนขนาดเล็กจากสถาบันส่งเสริมและพัฒนากิจกรรมปิดทองหลังพระ สืบสานแนวพระราชดำริ ติดตั้งระบบสูบน้ำด้วยพลังงานแสงอาทิตย์ และโครงสร้างหอถังสูง พร้อมระบบกระจายน้ำ ก็มีน้ำทำการเกษตรโดยไม่ต้องใช้น้ำมันแลกน้ำเหมือนในอดีตอีกต่อไป
แม่ทองใส ศรีสงคราม เกษตรกร กล่าวว่า หลังจากมีระบบสูบน้ำด้วยพลังงานแสงอาทิตย์แล้ว ก็ใช้น้ำได้สะดวกขึ้น เพราะแต่ก่อนถ้าใช้เครื่องสูบต้องให้ผู้ชายหรือคนที่มีกำลังในการเปิดเครื่อง ถ้าผู้ชายไม่อยู่ วันนั้นก็ไม่ได้ใช้น้ำ แต่ตอนนี้อยากจะใช้น้ำตอนไหนก็ทำได้ สะดวกมาก ไม่ต้องรอให้ใครมาช่วย ผู้หญิงหรือผู้สูงอายุก็สามารถเปิดน้ำใช้เองได้
งบประมาณลงทุนรวม 413,709.10 บาท มีการตั้งกลุ่มจัดเก็บค่าใช้น้ำแปลงละ 20 บาท ต่อเดือนเท่านั้น พ่อสิงหารกล่าวว่า ช่วยลดต้นทุนจากค่าน้ำมันได้มาก แม้ว่าจะต้องจัดระเบียบการแบ่งกันใช้น้ำเนื่องจากพื้นที่แปลงเกษตรค่อนข้างกว้าง
ในอนาคตทางกลุ่มมีแผนว่า ในช่วงที่พริกสดมีราคาต่ำ จะแปรรูปทำเป็นผลิตภัณฑ์พริกป่นบรรจุถุงขายเป็นแบรนด์ของทางชุมชน เป็นการพลิกวิกฤติให้เป็นโอกาสเพิ่มมูลค่าสินค้าการเกษตรของชุมชนอีกทาง
ชุมชนบ้านหม้อ ต.คูคำ อ.ซำสูง จ.ขอนแก่น เป็น 1 ใน 82 พื้นที่ของโครงการฝ่าวิกฤติด้วยเศรษฐกิจและสังคมฐานรากให้พัฒนาก้าวไปตามแนวพระราชดำริ จ.ขอนแก่น เพื่อบรรเทาผลกระทบจากภาวะว่างงานจากปัญหาโควิด-19 ด้วยการพัฒนาแหล่งน้ำ และให้เกษตรกรในพื้นที่มีน้ำเพียงพอสำหรับการอุปโภค บริโภคและการเกษตรช่วงน้ำแล้ง
