“มะม่วงน้ำดอกไม้สีทองบ้านโหล่น” หรือ Nam Dok Mai See Thong Ban Lon Mango หรือ Mamuang Nam Dok Mai See Thong Ban Lon หมายถึง มะม่วงพันธุ์น้ำดอกไม้สีทอง ที่มีผลยาวรี เปลือกหนาสีเหลืองทอง นวล เนื้อสุกมีสีเหลืองเข้ม เนื้อละเอียด ไม่มีเสี้ยน รสชาติหวานอมเปรี้ยว มีกลิ่นหอม เมล็ดลีบบาง ปลูกและผลิตครอบคลุมพื้นที่อำเภอหนองบัวแดง จังหวัดชัยภูมิ ทั้งนี้กรมทรัพย์สินทางปัญญา ประกาศให้ขึ้นทะเบียน “ มะม่วงน้ำดอกไม้สีทองบ้านโหล่น” เมื่อวันที่ 11 พ.ค. พ.ศ. 2566
การปลูกและการดูแล
(1) การปลูกทำได้ด้วยวิธีการเสียบยอด โดยต้นตอนิยมใช้มะม่วงแก้วไทยพื้นบ้าน เพราะมีความทนทานต่อโรคและหาอาหารได้ดี
(2) ฤดูกาลที่เหมาะสมควรปลูกในฤดูฝน
(3) ปรับสภาพดินด้วยปุ๋ยคอกและมีวิธีการลงแปลงปลูกเป็น 2 วิธี คือ
(3.1) พื้นที่เหมาะสมกับเครื่องจักร จะใช้แปลงปลูกขนาด 6 x 8 เมตร หรือ 7 x 8 เมตร หรือ 8 x 8 เมตร หรือตามความเหมาะสมของพื้นที่
(3.2) พื้นที่เหมาะกับใช้แรงงาน จะใช้แปลงปลูกขนาด 4 x 4 เมตร หรือ 5 x 5 เมตร หรือ 6 X 6 เมตร หรือปรับความเหมาะสมของพื้นที่
(4) เมื่อต้นกล้าสูงประมาณ 1 ฟุตขึ้นไป นำลงแปลงปลูกโดยขุดหลุม แล้วเอาต้นกล้าจากการเพาะเมล็ดลงปลูก
(5) เมื่อต้นตอมีอายุ 2 ปี จะทำการเสียบยอด โดยนำกิ่งพันธุ์มะม่วงน้ำดอกไม้สีทองไปเสียบบยอดที่ความสูงระหว่าง 40 – 50 เซนติเมตร โดยให้ปุ๋ยเพื่อบำรุงใบกับต้นให้สมบูรม์
(6) เมื่อต้นมะม่วงอายุ 5 ปีขึ้นไป จะตัดแต่งกิ่ง ใส่ปุ๋ย รดน้ำ เพื่อให้มีการติดดอก และเมื่อเริ่มเข้าสู่ระยะแตกใบอ่อน จะให้ปุ๋ยบำรุงทางดินและทางใบ เพื่อให้เกิดการสะสมตา ดอก และให้ใบแก่เร็วอย่างสมบูรณ์เพื่อให้ติดผล
(7) เมื่อติดผล ผลที่สมบูรณ์จะทำการห่อด้วยกระดาษห่อผลไม้เป็นเวลา 45 – 60 วัน ผลที่ไม่สมบูรณ์จะตัดทิ้ง
การเก็บเกี่ยว
(1) ผลผลิตก่อนฤดูจะอยู่ในช่วง เดือนกุมภาพันธ์ ถึงเดือนมีนาคม
(2) ผลผลิตในฤดูจะอยู่ในช่วงเดือนเมษายน ถึงเดือนพฤษภาคม
(3) ผลผลิตนอกฤดูสำหรับการส่งออกจะอยู่ในช่วงเดือนธันวาคม ถึงเดือนมกราคม โดยสังเกตผลทรงรีและผิวบางเป็นสีเหลืองทองทั้งผล
(4) วิธีการเก็บเกี่ยว ใช้กรรไกรตัดก้านขั้วผล หรือใช้อุปกรณ์เก็บเกี่ยวที่เหมาะสม เพื่อป้องกันผลมะม่วงกระแทกกับพื้น โดยเก็บผลมะม่วงใส่ภาชนะรองรับที่สะอาด และรวบรวมไว้ในที่ร่ม
ลักษณะภูมิประเทศ
อำเภอหนองบัวแดง จังหวัดชัยภูมิ มีสภาพภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ราบสลับกับเนินเขาเตี้ยๆจนถึงพื้นที่ค่อนข้างราบและราบลุ่มริมฝั่งน้ำจนถึงพื้นที่ราบลอนลึกและภูเขา ในเขตเทือกเขาเพชรบูรณ์ ความสูงตั้งแต่ 210 – 1,360 เมตร จากระดับน้ำทะเลปานกลาง มีพื้นที่ป่าและเทือกเขาตั้งเรียงรายจากทิศตะวันออกสู่ทิศตะวันตก และแม่น้ำสำคัญไหลผ่าน คือ แม่น้ำชี โดยมีต้นกำเนิดในป่าดงดิบและเป็นแหล่งกำเนิดของลำน้ำชี ลำน้ำพรม ลำน้ำน้ำเจียง และลำน้ำเจาบนเทือกเขาพญาฝ่อ อีกทั้งยังมีเชื่อนซีบนที่มีต้นน้ำอยู่ที่เขาเสียงตาลบนเทือกเขาภูเขียว
ลักษณะดินส่วนใหญ่ในพื้นที่เป็นดินร่วนปนทราย มีการระบายน้ำได้ดี ปฏิกิริยาของดินเป็นกรดเล็กน้อย ซึ่งเป็นปัจจัยที่เหมาะสมสำหรับการเจริญเติบโตของมะม่วงน้ำดอกไม้สีทอง โดยเฉพาะเป็นดินที่มีโพแทสเซียมอยู่ในระดับปานกลาง – สูง ส่งผลให้มะม่วงน้ำดอกไม้สีทอง มีขนาดใหญ่ เนื้อมะม่วงละเอียด แห้ง ไม่ฉ่ำน้ำ รสชาติดี
ลักษณะภูมิอากาศ
ลักษณะภูมิอากาศเป็นแบบมรสุมเขตร้อนมี 3 ฤดู ได้แก่ ฤดูหนาว ประมาณเดือนพฤศจิกายน -กุมภาพันธ์ ในช่วงนี้อุณหภูมิค่อนข้างหนาวเย็น และมีปริมาณน้ำฝนน้อย ฤดูร้อน ประมาณเดือนมีนาคม -พฤษภาคม อากาศจะร้อนอบอ้าว ทั่วทุกเขตพื้นที่ของจังหวัด เพราะระยะนี้เป็นช่วงปลอดลมมรสุม เดือนที่มีอากาศร้อนที่สุดคือเดือนเมษายน ฤดูฝน ประมาณเดือนมิถุนายน – ตุลาคม และในเดือนกันยายน จะมีปริมาณน้ำฝนมากที่สุด
ประวัติความเป็นมา
อำเภอหนองบัวแดง มีสภาพภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ราบสลับกับเนินเขาเตี้ยๆ มีพื้นที่ป่าและเทือกเขาตั้งเรียงรายจากทิศตะวันออกสู่ทิศตะวันตก มีแม่น้ำที่สำคัญ คือ แม่น้ำชี มีสภาพอากาศร้อน แห้งแล้งมากกว่าพื้นที่อื่น การประกอบอาชีพเกษตรกรส่วนใหญ่ปลูกมันสำปะหลังเป็นหลัก แต่ด้วยราคาที่ไม่สู้ดีนักคนในชุมชนจึงปรับเปลี่ยนมาปลูกผลไม้แทน โดยเฉพาะมะม่วงพันธุ์ต่างๆ เช่น น้ำดอกไม้สีทอง น้ำดอกไม้เบอร์ 4 เขียวเสวย และฟ้าลั่น เป็นต้น โดยมีการปลูกมากที่สุดในพื้นที่หมู่บ้านบ้านโหล่น ตำบลนางแดด อำเภอหนองบัวแดง
ต่อมาในปี พ.ศ. 2542 กรมส่งเสริมสหกรณ์ได้เข้ามาสนับสนุนและจัดตั้งกลุ่มสตรีสหกรณ์การเกษตรไม้ผลบ้านโหล่น ปัจจุบันมี นางวิจิตร ขวัญหลาย เป็นประธานกลุ่ม และมีสมาชิก 185 ราย เน้นผลิตมะม่วงคุณภาพในฤดูและนอกฤดูเพื่อการส่งออกเป็นหลัก โดยเฉพาะมะม่วงน้ำดอกไม้สีทอง ปัจจุบันมีพื้นที่ปลูกมะม่วงน้ำดอกไม้สีทอง 5,594 ไร่ ผลผลิตเฉลี่ย 2,000 กิโลกรัมต่อไร่ มีจุดรับซื้อและคัดแยกผลผลิตเพื่อส่งต่อผู้บริโภค ผลผลิตส่วนใหญ่จะส่งผ่านบริษัทส่งออกเพื่อส่งไปยังต่างประเทศ เช่น ประเทศจีน เกาหลีใต้ สิงคโปร์ มาเลเซีย และเวียดนาม เป็นต้น
มะม่วงน้ำดอกไม้สีทองบ้านโหล่น เมื่อสุกจะมีรสชาติดี ออกหวานอมเปรี้ยว มีกลิ่นหอม ทำให้มะม่วงน้ำดอกไม้สีทองบ้านโหล่นมีชื่อเสียงและเป็นที่ต้องการของผู้บริโภคอย่างต่อเนื่อง ด้วยเหตุนี้ มะม่วงน้ำดอกไม้สีทองบ้านโหล่นจึงถือเป็นพืชเศรษฐกิจหลักที่สำคัญของจังหวัดชัยภูมิที่สร้างรายได้ให้กับพื้นที่จังหวัดชัยภูมิไม่ต่ำกว่า 50,000,000 บาทต่อปี
ทั้งนี้ขอบเขตพื้นที่การปลูกและผลิตมะม่วงน้ำดอกไม้สีทองบ้านโหล่น ครอบคลุมเขตพื้นที่อำเภอหนองบัวแดง จังหวัดชัยภูมิ
