เกษตรกรไทยมีเครื่องจักรกลทางการเกษตรมากน้อยแค่ไหน จากฐานข้อมูลทะเบียนเกษตรกร ปี 2566/67 เกษตรกร แจ้งขึ้นทะเบียน จำนวน 6,903,587 ครัวเรือน มีการให้ข้อมูลเครื่องจักรกลเพื่อการเกษตร แบ่งเป็นประเภท ดังนี้
เครื่องต้นกำลัง เช่น รถไถเดินตาม รถแทรกเตอร์ รวมจำนวน 4,050 เครื่อง
เครื่องมือเตรียมดิน เช่น ผาลไถ เครื่องมือปรับหน้าดิน รวมจำนวน 3,031 เครื่อง
.
เครื่องปลูก เช่น เครื่องเพาะกล้า เครื่องพ่น/หว่านแบบสะพายหลัง เครื่องปลูกข้าวโพด รวมจำนวน 991 เครื่อง
เครื่องมือดูแลรักษา เช่น เครื่องพ่นยาสะพายหลัง โดรน เครื่องสางใบอ้อย รวมจำนวน 10,952 เครื่อง
เครื่องมือเก็บเกี่ยว เช่น เครื่องตัดหญ้าอาหารสัตว์ รถเกี่ยวนวดข้าว (คอมไบน์ข้าว) รวมจำนวน 150
เครื่อง เครื่องสูบน้ำ เช่น ท่อสูบน้ำ เครื่องสูบน้ำใช้ไฟฟ้า รวมจำนวน 6,701
เครื่อง รถบรรทุกการเกษตร เช่น รถอีแต๋น สาลี่ (กระบะบรรทุกพ่วงรถไถเดินตาม) รวมจำนวน 628 เครื่อง
.
เครื่องมือหลังการเก็บเกี่ยว เช่น เครื่องสีข้าวขนาดเล็ก เครื่องอัดฟาง เครื่องนวดข้าว รวมจำนวน 79 เครื่อง ซึ่งข้อมูลนี้เป็นไปตามความสมัครใจของเกษตรกรในการแจ้งข้อมูล
แต่ในความเป็นจริง…เกษตรกรไทยมีการใช้เครื่องมือจักรกลทางการเกษตร มากกว่านี้ และนับวันเครื่องมือนับวันที่จะมีความจำเป็นและมีการใช้ในภาคการเกษตรมากขึ้น
จากการคาดการณ์ของนักลงทุน ปี 2567-2569 คาดว่าตลาดอุตสาหกรรมเครื่องจักรกลการเกษตรของไทยมีแนวโน้มกลับมาขยายตัวได้เฉลี่ย 3.0-4.0% ต่อปี เนื่องจากไทยเริ่มเข้าสู่สถานการณ์ลานีญา ส่งผลให้สภาพอากาศเอื้ออำนวย และปริมาณน้ำฝนเพิ่มขึ้น เอื้อต่อการขยายพื้นที่เพาะปลูก รวมถึงการสนับสนุนของภาครัฐ จากนโยบายในการส่งเสริมการทำเกษตรสมัยใหม่ เพื่อสร้างรายได้ของเกษตรกรให้เพิ่มเป็น 3 เท่า ใน 4 ปี
ซึ่งสอดคล้องกับบริบทของภาวะขาดแคลนแรงงาน และการเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ รวมทั้งกฎระเบียบมาตรฐานสินค้าที่ต้องยกระดับกระบวนการผลิตเป็นเกษตรแม่นยำ Precision Farming รวมถึงแนวโน้มตลาดที่ทำให้ความต้องการใช้เครื่องจักรกลการเกษตรมีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้น
นายพีรพันธ์ คอทอง อธิบดีกรมส่งเสริมการเกษตร กล่าวว่า กรมส่งเสริมการเกษตร ได้กำหนดเป้าหมายและทิศทางของการส่งเสริมการใช้เครื่องจักรกลการเกษตร ส่งเสริมและสนับสนุนการรวมแปลงและเศรษฐกิจแบ่งปัน (Sharing Economy) สำหรับเกษตรกรรายย่อยเพื่อให้สามารถเข้าถึงบริการเครื่องจักรกลและเทคโนโลยีดิจิทัลสมัยใหม่ในราคาที่สมเหตุสมผล มีการพัฒนาบุคลากรทางด้านความรู้ ทักษะ เทคนิคในพื้นที่ และสนับสนุนให้เกษตรกรได้พัฒนาทักษะและเทคนิคการซ่อมแซมบำรุงรักษาเครื่องจักรกลการเกษตร และให้คำปรึกษาแก่เกษตรกรข้างเคียงได้ รองรับการใช้เครื่องจักรกลการเกษตรที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วได้อย่างเพียงพอ รวมทั้งพัฒนาศักยภาพการให้บริการเครื่องจักรกลเกษตรในชุมชน และผู้ประกอบการทั่วไปที่ดำเนินธุรกิจการให้บริการเครื่องจักรกลเกษตรในชุมชน เพื่อให้มีความพร้อมทั้งด้านองค์ความรู้ ทักษะทางเทคนิคและการบริหารจัดการธุรกิจอย่างมีประสิทธิภาพ
สามารถลดต้นทุนปัจจัยการผลิตและเพิ่มรายได้สุทธิให้กับเกษตรกรผ่านการถ่ายทอดความรู้ด้านการบริหารจัดการกลุ่มเครือข่าย โดยมีกระบวนการเรียนรู้ด้านการบริหารจัดการกลุ่มและการใช้เทคโนโลยีการเกษตรเพื่อลดต้นทุน เพิ่มผลผลิตด้วยวิธีการเช่าเครื่องจักรแทนการลงทุนจัดซื้อเครื่องจักร และส่งเสริมให้เกษตรกรเป็นผู้ให้บริการทางการเกษตรได้เอง
นอกจากนั้นกรมส่งเสริมการเกษตรยังได้ส่งเสริมการใช้เครื่องจักรกลการเกษตร ผ่านโครงการต่างๆ เช่น ระบบส่งเสริมเกษตรแบบแปลงใหญ่ ส่งเสริมการหยุดเผาในพื้นที่การเกษตร ตลอดจนบูรณาการความร่วมมือกับหน่วยงานภาครัฐ ภาคการศึกษา ภาคเอกชน ภาคประชาชน เพื่อให้เกิดการปรับรูปแบบการทำการเกษตร โดยนำเทคโนโลยีและเครื่องจักรสมัยใหม่มาใช้ในการเพิ่มผลผลิตและปรับปรุงคุณภาพผลผลิต
.
ในขณะที่กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ มีนโยบายในการกำหนดให้มีการขึ้นทะเบียนผู้ให้บริการเครื่องจักรกลทางการเกษตรเพิ่มเติมจากการขึ้นทะเบียนเกษตรกรทางด้านพืช ปศุสัตว์ และประมง ซึ่งจะช่วยให้ภาครัฐมีฐานข้อมูลผู้ให้บริการเครื่องจักรกลทางการเกษตรประเภทต่าง ๆ สามารถเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตให้กับเกษตรกร ช่วยรองรับภาคการเกษตรที่กำลังเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุอย่างเต็มรูปแบบ รวมถึงเป็นการส่งเสริมเกษตรกรและสถาบันเกษตรกรให้เป็นผู้ให้บริการทางการเกษตรครบวงจร (Agricultural Service Provider) เป็นเจ้าของเครื่องมือ เครื่องจักรกลของตนเอง และพร้อมเป็นผู้ให้บริการด้านธุรกิจเกษตรด้วยเทคโนโลยีและนวัตกรรมที่ทันสมัย
สำหรับกรมส่งเสริมการเกษตรได้ร่วมพิจารณายกร่าง “ระเบียบคณะกรรมการนโยบายและแผนพัฒนาการเกษตรและสหกรณ์ ว่าด้วยการขึ้นทะเบียนเกษตรกรเกี่ยวกับการประกอบกิจการในด้านการเกษตร พ.ศ. 2567” เพื่อนำมาใช้แทนฉบับเดิม ซึ่งยังไม่ครอบคลุมถึงการขึ้นทะเบียนผู้ให้บริการเครื่องจักรกลทางการเกษตร ทั้งนี้อยู่ระหว่างการประมวลผลจากการรับฟังความคิดเห็นจากผู้มีส่วนเกี่ยวข้องต่อ (ร่าง) ระเบียบฯ ดังกล่าว โดยจะต้องเสนอต่อคณะกรรมการนโยบายและแผนพัฒนาการเกษตรและสหกรณ์ เพื่อประกอบการพิจารณาในการออกระเบียบฯ ต่อไป
