แม้อำเภอตากใบ จะได้ชื่อว่าเป็นพื้นที่ที่ผลิตแตงโมแหล่งใหญ่แห่งหนึ่งของจังหวัดนราธิวาส แต่ในอดีตที่ผ่านมา ทราบหรือไม่ว่าเกษตรกรเคยประสบปัญหาเรื่องสารเคมีที่ตกค้างในลูกแตงโม ที่นอกจากจะไม่ปลอดภัยกับผู้บริโภคแล้ว เกษตรกรเองก็ได้รับอันตรายด้วยเช่นกัน
ดังนั้น เกษตรกรบ้านโคกยามู ในตำบลไพรวัน ของอำเภอตากใบ จึงได้ร่วมกันคิดเพื่อหาทางแก้ไขปัญหา พร้อมกับการพัฒนาคุณภาพแตงโมให้เป็นที่ยอมรับของตลาด ที่จะสามารถเชื่อมั่นได้ว่า แตงโมจากตากใบจะปลอดภัยไร้สารพิษ ด้วยการปรับกระบวนการผลิตใหม่ ตามหลัก “เกษตรประณีต” ด้วยการใช้ปุ๋ยอินทรีย์ และสารชีวภัณฑ์ ทดแทนปุ๋ยเคมี นอกจากจะแก้ปัญหาเรื่องสารพิษแล้ว ยังสามารถลดต้นทุนการปลูกแตงโมได้อีกด้วย
ผลจากการดูแลเอาใจใส่ในทุกขั้นตอนของการปลูกแตงโม ด้วยวิธีของการทำเกษตรปลอดภัยและเกษตรประณีต ทำให้มีผลผลิตมากขึ้น แตงโมมีรสชาติดี เป็นที่ต้องการของตลาด สามารถสร้างรายได้เสริมให้เกษตรกรเพิ่มมากขึ้นด้วย
นายปาดือลี บินยูโซะ เกษตรกร หมู่ 7 บ้านโคกยามู หนึ่งในสมาชิกกลุ่มผู้ปลูกแตงโม กล่าวว่า แต่เดิมครอบครัวปลูกแตงโมกันอยู่แล้ว แต่ก็มีบ้างที่ไม่ได้ราคา เมื่อเกษตรกรในชุมชนรวมตัวกัน เพื่อผลิตแตงโมปลอดภัย และมีปิดทองหลังพระฯ สนับสนุน เลยคิดว่าเป็นโอกาสที่ดี
“อาชีพหลัก คือ ทำสวนยางและปลูกผักขายอยู่แล้ว พอมีการรวมตัวกันปลูกแตงโมปลอดภัย เลยสนใจเข้าร่วม เพราะเห็นว่ามีปิดทองหลังพระฯ สนับสนุนทั้งองค์ความรู้ เมล็ดพันธุ์ และเงินทุน เลยคิดว่านี่เป็นโอกาสที่ดีที่จะสร้างรายได้เสริมให้ตัวเอง”
บนพื้นที่ 2 ไร่ ปาดือลี ปลูกแตงโมพันธุ์เมญ่า ที่มีลักษณะเด่นคือ ลูกโต สีแดงสด เนื้อละเอียด ไม่แตก นอกจากจะเป็นที่ต้องการของตลาดและผู้บริโภคแล้ว ยังมีความทนทานไม่เปราะบางง่ายเวลาขนส่งไปขายอีกด้วย
ทั้งนี้ ปาลือดี กล่าวถึงประโยชน์ของการรวมตัวกันของเกษตรกรด้วยว่า สิ่งที่ได้รับจากการรวมกลุ่มมากที่สุด คือ องค์ความรู้ ที่เหล่าสมาชิกได้มาถ่ายทอดประสบการณ์ให้กัน อย่างเช่น สมาชิกรายที่ทำแตงโมได้ผลผลิตดี ก็จะมีการสอนมาว่ามีวิธีการอย่างไร พอมาปฏิบัติตามก็ได้ผลเป็นที่น่าพอใจ
“การรวมกลุ่มมีประโยชน์มาก ๆ อย่างเช่นเวลามีสมาชิกในกลุ่มทำแตงโมได้มีคุณภาพ ผลผลิตไม่เสียหาย เขาก็สอนเราว่าให้ปลูกโดยวิธีการใช้พลาสติกคลุมดิน พอมาลองทำตาม ก็ได้ผลที่ดี คือ วัชพืชน้อยลง หน้าดินมีความชุ่มชื้นมากขึ้น ที่สำคัญเวลาน้ำท่วม แตงโมเสียหายน้อยลง เพราะผลผลิตไม่อยู่ติดพื้นดินมากเกินไป”
จากการพัฒนาและหมั่นเรียนรู้ ในรอบการผลิตของเดือน ธันวาคม ปี 2564 จนถึง เดือน กุมภาพันธ์ ปี 2565 ที่ผ่านมา พื้นที่ 2 ไร่ ของปาดือลี สามารถผลิตแตงโมได้ถึง 12 ตัน รวมเป็นเงินกว่า 70,000 บาท เลยทีเดียว
“เราปลูกแตงโมระยะเวลาแค่ไม่กี่เดือน แต่ทำรายได้ให้เกือบแสน ก็ถือว่าเป็นรายได้เสริมที่ดีมาก ๆ เพราะเวลามีเรื่องเร่งด่วน เราสามารถนำรายได้จากตรงนี้ไปใช้ได้ ไม่ต้องไปกู้หนี้ยืมสินใคร” ปาลือดีกล่าวทิ้งท้าย
ผู้สื่อข่าวรายงานว่า แตงโม ที่เรียกกันว่า “ราชาผลไม้หน้าร้อน” แตงโม เป็นพืชในกลุ่มเดียวกับฟัก แฟง แตงกวา และบวบแตงโม เป็นพืชล้มลุก เลื้อยไปกับพื้นดิน อายุสั้น ลำต้นเลื้อยเป็นเถาไปตามดิน แตงโม เป็นพืชที่ชอบแสงแดดจัดและอุณหภูมิที่ค่อนข้างสูง ไม่ชอบเจริญเติบโตในที่ชื้นแฉะ แต่มีความต้องการน้ำพอชุ่มแปลงเพื่อการเจริญเติบโตและการสร้างเนื้อผล สำหรับประเทศไทย สามารถปลูกแตงโมได้ตลอดปี และปลูกกันได้ทั่วทุกภาค
เนื่องจากเป็นผลไม้ที่คนไทยนิยมบริโภคแตงโมมาก เพราะรับประทานง่าย รสชาติหวาน เป็นที่ถูกปาก และราคาไม่แพงนัก เกษตรกรสามารถสร้างรายได้จากการปลูกแตงโมได้เป็นอย่างดี เพราะเป็นพืชอายุสั้น เพียง 2 เดือนเศษก็เก็บเกี่ยวได้ ผลผลิตต่อไร่ค่อนข้างสูง
แม้บางฤดูกาลจะมีความเสี่ยงเรื่องโรคแมลงและภัยธรรมชาติก็ตามที แต่เกษตรกรก็ยอมเสี่ยง เพราะรายได้จากการปลูกแตงโมค่อนข้างจะดีมาก ถ้าทำได้สำเร็จในการปลูกในแต่ละช่วงฤดู
แตงโม สามารถปลูกในดินเกือบทุกชนิด เพราะเป็นพืชปลูกง่าย เจริญเติบโตเร็ว จึงเป็นพืชที่เหมาะสำหรับปลูกหลังเก็บเกี่ยวข้าวเรียบร้อยแล้ว ดังนั้น จึงนิยมปลูกในตอนปลายฝนราวเดือนตุลาคมถึงเดือนมีนาคม และเก็บเกี่ยวผลผลิตครั้งสุดท้ายราวเดือนมิถุนายน แต่ในหน้าฝนก็สามารถทำได้เช่นเดียวกัน แต่จะเกิดความเสี่ยงสูงกว่าฤดูอื่น ๆ เช่น แตงโมไม่ติดผล ผลเน่า และโรคเถายุบ เป็นต้น
แตงโม เป็นพืชเศรษฐกิจที่มีความสำคัญอีกชนิดหนึ่ง ที่สามารถทำรายได้ให้แก่เกษตรกรเป็นจำนวนมาก แต่ถ้าจะให้ดี ควรปลูกในดินร่วนปนทราย ซึ่งมีความเป็นกรดเป็นด่าง ตั้งแต่ 5.0-7.5 (pH = 5-7.5) ก็จะยิ่งมีการเจริญเติบโตได้ดี เพราะดินในลักษณะดังกล่าวจะมีการระบายน้ำได้ดี
เป็นที่ทราบกันดีอยู่แล้วว่า เมืองไทยของเราเป็นประเทศเกษตรกรรม มีสภาพภูมิอากาศที่หลากหลาย ทำให้ประเทศไทยมีอากาศที่เหมาะต่อการปลูกพืชได้หลายชนิด แตงโมเองก็เป็นพืชทางเลือกที่สามารถปลูกได้ทุกพื้นที่ และทุกสภาพอากาศในประเทศไทย เพียงแต่ต้องแก้ไขสถานการณ์ผลิตที่แตกต่างกันออกไปบ้างตามฤดูกาลและสภาพแวด ล้อม
