กรมส่งเสริมการเกษตร ชูชุมชนบางใบไม้ จังหวัดสุราษฎร์ธานี เป็นต้นแบบแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร-อนุรักษ์ พร้อมการันตี สวนลุงสงค์ เป็นผู้นำการแปรรูปมะพร้าวหลากหลายชนิด เพิ่มมูลค่าให้กับสินค้า สามารถกระจายเม็ดเงินสู่ชุมชนอย่างทั่วถึง
นายรพีทัศน์ อุ่นจิตตพันธ์ รองอธิบดีกรมส่งเสริมการเกษตร กล่าวว่า ชุมชนบางใบไม้ อำเภอเมืองสุราษฎร์ธานี จังหวัดสุราษฎร์ธานี เป็นชุมชนที่โดดเด่นเรื่องการแปรรูปมะพร้าว การท่องเที่ยวเกษตรเชิงอนุรักษ์ โดยมีการจัดตั้งเป็นวิสาหกิจชุมชนกลุ่มท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ตำบลบางใบไม้ ในปี 2559 ประชาชนส่วนใหญ่มีอาชีพทำสวนมะพร้าวและการทำเกษตรสืบทอดจากบรรพบุรุษ วิถีชีวิตผูกพันกับสายน้ำและธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ จึงเป็นเสน่ห์ที่โดดเด่นสำหรับนักท่องเที่ยวที่มาเยือน โดยการท่องเที่ยวกลุ่มชาวบ้านได้ใช้เรือที่มีอยู่เดิมจากการทำประมงและใช้สัญจรทางน้ำ มาปรับเปลี่ยนเพื่อให้เข้ากับรูปแบบการท่องเที่ยวทางเรือ ปัจจุบันในกลุ่มมีเรือไว้บริการนักท่องเที่ยว ประมาณ 10 ลำ มีโฮมสเตย์สำหรับนักท่องเที่ยว 7 หลัง และเรือแต่ละลำจะโดยสารนักท่องเที่ยวไม่เกิน 10 คน พร้อมเสื้อชูชีพ เพื่อให้เกิดความปลอดภัยกับนักท่องเที่ยว
ภายในชุมชนยังโดดเด่นเรื่องแปรรูปผลิตภัณฑ์เพื่อเพิ่มมูลค่า เช่น สวนลุงสงค์ หรือนายสมประสงค์ ศรีเทพ เจ้าของสวนมะพร้าว ที่เป็นเกษตรกรตัวอย่างของการนำผลผลิตจากชุมชนมาแปรรูปเพื่อเพิ่มมูลค่า จากเดิมเคยขายเฉพาะลูกมะพร้าวได้ผลละ 10-15 บาท แต่เมื่อนำมาทำสบู่ สามารถขายได้ก้อนละหลายสิบบาท หรือนำมาทำน้ำมันมะพร้าวสกัดเย็น ราคาขวดละหลายร้อยบาท หรือหากนักท่องเที่ยวอยากนั่งเรือชมคลองแล้วขึ้นไปดูสวนลุงสงค์ ไปซื้อสินค้าที่ผลิตจากมะพร้าว ก็ทำให้ทั้งคนขับเรือและคนผลิตสินค้ามีรายได้ ถือเป็นการกระจายรายได้สู่ชุมชน ทั้งนี้สวนลุงสงค์ เป็นแหล่งเรียนรู้และการถ่ายทอดความรู้ด้านการเกษตรและการแปรรูป ให้แก่นักเรียน นักศึกษาและบุคคลทั่วไปที่สนใจมาศึกษาดูงานจากทั้งในประเทศ และต่างประเทศ โดยผู้ที่เข้ารับการถ่ายทอดความรู้ สามารถนำความรู้ไปสร้างอาชีพเสริมได้เป็นอย่างดี
ด้านนายศุภชาติ ศรีเทพ บุตรชายของลุงสงค์ และเกษตรกรดีเด่น สาขาอาชีพทำสวนระดับจังหวัด กล่าวว่า เนื่องจากมะพร้าวมีราคาผันผวน และรายได้จากการขายมะพร้าวเป็นลูกไม่เพียงพอ จึงคิดสร้างมูลค่าด้วยการแปรรูป ทำน้ำมันมะพร้าวสกัดเย็น จากนั้นก็เน้นกระบวนการผลิตให้ได้มาตรฐาน เพื่อการันตีคุณภาพของกระบวนการผลิตและผลลัพธ์ ทั้งมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ (Organic Thailand) มาตรฐาน GAP มาตรฐานฮาลาลเพื่อการส่งออก จนได้รางวัลมากมายเช่น เกษตรกรดีเด่น สาขาอาชีพทำสวนระดับจังหวัด และแพทย์แผนไทยสุราษฎร์ธานี นอกจากนั้นยังมีมาตรฐานที่แสดงเจตนารมณ์ในการรับผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อมและภาวะโลกร้อน เช่น มาตรฐานคาร์บอนฟรุตปริ้น (carbon footprint)
นอกจากนี้ ยังเป็นแกนนำทางความคิดในการรวมกลุ่มเป็นวิสาหกิจชุมชนคนในบาง ในการสร้างโอกาส สร้างอาชีพ สร้างรายได้ และกระจายรายได้ให้ชาวชุมชนของ 6 ตำบลในพื้นที่ผ่านการส่งเสริมการท่องเที่ยว โดยใช้สถานที่บ้านของตนเองเป็นจุดรวบรวมผลผลิตจากสมาชิก พร้อมทั้งนำความรู้มาช่วยการท่องเที่ยวในชุมชนให้เกิดเครือข่ายที่เป็นรูปธรรม ทำการแปรรูปวัตถุดิบในท้องถิ่นเพื่อเป็นของฝากของที่ระลึก สนับสนุนการท่องเที่ยวชุมชน เพื่อรองรับนักท่องเที่ยวที่มาไม่ขาดสาย ซึ่งมีทั้ง นักเรียน นักศึกษา กลุ่มศึกษาดูงาน องค์กร และนักท่องเที่ยวจากหลายจังหวัดทั่วประเทศและต่างประเทศ
สำหรับการแปรรูปมะพร้าว และทำให้วัตถุดิบปราศจากของเสียเป็นศูนย์ หรือ Zero Waste มีดังนี้ 1) เนื้อมะพร้าว ใช้เป็นส่วนประกอบของขนมบ้าบิ่น ขนมมะพร้าวแก้วเกล็ดหิมะ คั้นน้ำกะทิทำเป็นไอศกรีม น้ำมันมะพร้าวสกัดเย็นและน้ำมันมะพร้าวสกัดร้อน ส่วนที่เหลือจากการทำน้ำมันมะพร้าวสกัดเย็นนำมาทำเป็น นมมะพร้าว และโปรตีนมะพร้าว โดยน้ำมันมะพร้าวสกัดเย็นต่อยอดเป็นผลิตภัณฑ์อีกกว่า 20 รายการ เช่น 1.เจลอาบน้ำ สบู่ โลชั่น ครีมบำรุงต่าง ๆ และมีการใช้นวัตกรรมสมัยใหม่ผลิตสินค้าเพิ่มเติมอีก ได้แก่ แผ่นเช็ดเครื่องสำอาง น้ำมันมะพร้าวสกัดเย็นแคปซูล และเซรั่มน้ำมันมะพร้าว 2) กากมะพร้าวที่เหลือจากการทำน้ำมันมะพร้าวนำมาทำขนมคุกกี้ แป้งมะพร้าว และ สปากากมะพร้าว 3) น้ำมะพร้าว นำมาทำน้ำส้มสายชูหมัก และจุลินทรีย์น้ำมะพร้าว 4) จั่นมะพร้าว ทำน้ำตาลมะพร้าว 5) กะลามะพร้าว นำมาทำของใช้ของที่ระลึกเช่น ช้อน ภาชนะ พวงกุญแจ กะลามะพร้าวนวดเท้า ถ่านกะลามะพร้าว 6) กาบมะพร้าว ทำวัสดุปลูกส่งต่อเข้าโรงงานแยกขุย และแยกใยมะพร้าว 7) ทางมะพร้าวส่วนที่เรียกว่าโป่ง เอามาทำเป็นที่ดัดเท้า วาดงานศิลปะ ย่อยเป็นปุ๋ยอินทรีย์ในสวน 8) ก้านและใบมะพร้าว นำมาสานเป็นภาชนะเสวียนหม้อ และทำไม้กวาด 9) ลำต้น ทำเฟอร์นิเจอร์ ของใช้ต่าง ๆ และ 10) มะพร้าวหน่อ นำมาทำเป็นบอนไซมะพร้าว
ส่วนสถานที่ท่องเที่ยวของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนกลุ่มท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ตำบลบางใบไม้ ที่น่าสนใจ ประกอบด้วยวัดบางใบไม้ ตลาดน้ำประชารัฐบางใบไม้ (เปิดทุกวันอาทิตย์) บ้านโบราณ 200 ปี สวนลุงสงค์ ศูนย์เรียนรู้น้ำมันมะพร้าวสกัดเย็น และอุโมงค์ต้นจาก ส่วนกิจกรรมที่สำคัญที่จัดไว้สำหรับนักท่องเที่ยว เช่น การไหว้หลวงพ่อข้าวสุกพระพุทธรูปคู่ชุมชน ล่องเรือไปตามลำคลองชมธรรมชาติและวิถีชีวิตคนในบาง ชมบ้านโบราณจุดกำเนิดของชุมชน และที่พักโฮมสเตย์ โดยนักท่องเที่ยวที่เข้ามาพักและท่องเที่ยวในชุมชนบางใบไม้ ต่างได้รับความรู้ในกระบวนการแปรรูปมะพร้าว ความเพลิดเพลินกับสถานที่ต่าง ๆ และการพักผ่อนที่ใกล้ชิดกับธรรมชาติท้องถิ่น
