ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวอำนาจเจริญได้ผลักดันและมุ่งพัฒนาศักยภาพของศูนย์ข้าวชุมชนบ้านหนองลุมพุก ตำบลลือ อำเภอปทุมราชวงศา จังหวัดอำนาจเจริญ ในการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวให้มีคุณภาพได้มาตรฐาน ภายใต้โครงการพัฒนาศักยภาพกระบวนการผลิตสินค้าเกษตร โดยมีเจ้าหน้าที่จากศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวอำนาจเจริญเข้ามาช่วยเหลือ ดูแลอย่างใกล้ชิด จัดอบรมและสัมมนาต่าง ๆ พร้อมให้องค์ความรู้ในการผลิตเมล็ดพันธุ์
นายแสนยา พิมงคล ประธานศูนย์ข้าวชุมชนบ้านหนองลุมพุก เล่าถึงจุดเริ่มต้นในการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวส่งศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวอำนาจเจริญคือ คนในชุมชนบ้านหนองลุมพุกประสบปัญหาการขาดแคลนเมล็ดพันธุ์ข้าวที่มีคุณภาพ เกษตรกรบ้านหนองลุมพุกจึงรวมตัวกันก่อตั้งศูนย์ข้าวชุมชนขึ้นมา เพื่อผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวที่ดี มีคุณภาพ ใช้เพาะปลูกในแต่ละปี อย่างในปี 2565 นี้ สมาชิกปลูกข้าวหอมมะลิ 105 เพื่อส่งจำหน่ายเมล็ดพันธุ์ให้กับศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวอำนาจเจริญและตลาดทั่วไป
การดำเนินงานของศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวอำนาจเจริญในส่วนของ “ต้นน้ำ” หรือ “ด้านเมล็ดพันธุ์” มีการส่งเสริมให้เกษตรกรผลิตข้าวไว้ใช้เอง ส่งเสริมพัฒนาเครือข่ายและผลิตภัณฑ์ข้าวชุมชนให้เป็นแหล่งเรียนรู้ด้านการผลิตและการตลาดเมล็ดพันธุ์ข้าว รวมไปถึงประสานงานเชื่อมโยงแหล่งเงินทุนเพื่อสนับสนุนการจัดตั้งกองทุนในการจัดซื้อเมล็ดพันธุ์ข้าว เพื่อนำไปสู่การดำเนินงานในส่วนต่อไป คือ การพัฒนากระบวนการผลิต การแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ (กลางน้ำ) และการกระจายสู่ตลาด (ปลายน้ำ)
นายแสนยา กล่าวเสริมอีกว่า ตั้งแต่เริ่มการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวส่งศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวอำนาจเจริญ จะมีเจ้าหน้าที่ลงมาติดตามเป็นระยะ มีตรวจเมล็ดพันธุ์ทุกขั้นตอน การตรวจตัดพันธุ์ปน และทางกลุ่มจะมีการบริหารภายในกลุ่มกันเอง ไม่ว่าจะเป็นการตรวจแปลง การบันทึกข้อมูล เอกสารต่าง ๆ ซึ่งในส่วนของเอกสารก็ถือว่าเป็นอีกขั้นตอนหนึ่งที่สำคัญมาก จากที่เกษตรกรภายในชุมชนขาดเมล็ดพันธุ์ดี ปัจจุบันศูนย์ข้าวชุมชนบ้านหนองลุมพุกสามารถผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวดี มีคุณภาพ ได้รับการรับรองมาตรฐานโดยเจ้าหน้าที่จากกรมการข้าว ส่งจำหน่ายให้กับศูนย์ฯ ในราคาที่สูงกว่าท้องตลาดทั่วไป ถือเป็นความสำเร็จในการผลิตเมล็ดพันธุ์ และเป็นความภาคภูมิใจของสมาชิกในกลุ่มอีกด้วย
จากการร่วมมือระหว่างศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวอำนาจเจริญ และศูนย์ข้าวชุมชนบ้านหนองลุมพุก ทำให้สมาชิกสามารถผลิตเมล็ดพันธุ์ได้อย่างมีคุณภาพ ตรงตามเป้าหมายที่ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวอำนาจเจริญตั้งไว้ ผ่านการรับรองมาตรฐานสินค้าเกษตร ได้รับมาตรฐาน GAP มาตรฐานข้าวอินทรีย์อีกด้วย
ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ศูนย์ข้าวชุมชน มีบทบาทสำคัญในการเป็นศูนย์กลางถ่ายทอดเทคโนโลยีการพัฒนาการผลิตข้าวและชาวนา และผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวพันธุ์ดีไว้ใช้เองอย่างเพียงพอในชุมชน เป็นอีกแนวทางหนึ่งในการแก้ปัญหาการขาดแคลนเมล็ดพันธุ์ดี ชาวนาจึงเปรียบเสมือนผู้สร้างความมั่นคงทางอาหารให้กับประเทศ อีกทั้ง กระทรวงเกษตรฯ ได้ให้ความสำคัญกับการพัฒนาศูนย์ข้าวชุมชน และเพิ่มเมล็ดพันธุ์ข้าวคุณภาพ ที่จะสามารถช่วยให้การเพาะปลูกได้ผลผลิตดียิ่งขึ้น ศูนย์ข้าวชุมชนก่อตั้งมาแต่ปี พ.ศ.2543 จนถึงปัจจุบันเป็นเวลา 22ปี ชี้ให้เห็นว่ามีความเข้มแข็งสามารถตั้งอยู่ได้ และภารกิจหลักของศูนย์ข้าวชุมชนก็คือผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวให้เพียงพอกับความต้องการของชุมชน
ศูนย์ข้าวชุมชนนับเป็นองค์กรชาวนาที่มีความเข้มแข็งมั่นคงและมีความก้าวหน้ามาอย่างต่อเนื่องมีการบริหารจัดการองค์กรอย่างเป็นระบบ ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวของประเทศให้มีความเข้มแข็ง มั่นคง โดยศูนย์ข้าวชุมชนคือส่วนสำคัญในการขับเคลื่อนเป้าหมายดังกล่าวให้ประสบความสำเร็จ จึงต้องร่วมมือกันในการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวคุณภาพดี ให้เพียงพอกับความต้องการใช้ในแต่ละปี โดยกระทรวงเกษตรฯ จะสนับสนุนเครื่องมือต่าง ๆ อาทิ เครื่องคัดแยกเมล็ด เครื่องอบลดความชื้นข้าวเปลือกรวมไปถึงการสร้างแหล่งน้ำบาดาลเพื่อการทำนาให้กับศูนย์ข้าวชุมชนแต่ละพื้นที่เป็นการช่วยลดความเสี่ยงจากภัยแล้งได้รวมทั้งยังเป็นแหล่งน้ำอุปโภค บริโภคในหมู่บ้านได้อีกด้วย
