“ส้มสายน้ำผึ้งฝาง” (Som Sai Nam Phueng Fang หรือ Sai Nam Phueng Fang Mandarin Orange) หมายถึง ส้มพันธุ์สายน้ำผึ้ง ผลมีรูปทรงกลมแป้น เปลือกล่อนและบาง ผิวมันเงา เมื่อสุกผิวมีสีเขียวอมเหลือง เขียวอมส้ม หรือเหลืองอมส้ม เนื้อกุ้งฉ่ำและแน่น ชานและใยนุ่ม รสชาติหวานอมเปรี้ยว มีกลิ่นหอม ผลิตในพื้นที่ 3 อำเภอของจังหวัดเชียงใหม่ ได้แก่ อำเภอฝาง อำเภอแม่อาย และอำเภอไชยปราการ กรมทรัพย์สินทางปัญญา ประกาศให้ขึ้นทะเบียนสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ ( GI) “ส้มสายน้ำผึ้งฝาง ” เมื่อวันที่ 7 มิถุนายน 2567
สำหรับ “ส้มสายน้ำผึ้งฝาง” มีแหล่งกำเนิดเดิมอยู่ที่จังหวัดยะลา เรียกว่า ส้มพันธุ์โชกุน โดยได้ถูกนำมาเพาะปลูกในพื้นที่อำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นภูเขาสูง มีแหล่งน้ำธรรมชาติที่สำคัญหลายสาย ได้แก่ แม่น้ำฝาง ลำห้วยแม่ใจ ลำน้ำแม่มาว ลำน้ำแม่เผอะ เขื่อนแม่มาว เขื่อนบ้านห้วยบอน ห้วยแม่งอน เป็นต้น รวมไปถึงยังมีน้ำพุร้อนซึ่งเป็นปรากฏการณ์ธรรมชาติที่น้ำอุณหภูมิสูงไหลพุ่งจากใต้ดินขึ้นสู่อากาศ ทำให้สภาพดินอุดมไปด้วยแร่ธาตุเหมาะสมต่อการเพาะปลูกส้มสายน้ำผึ้ง
ด้วยแหล่งภูมิศาสตร์นี้ทำให้ ส้มสายน้ำผึ้งฝาง สามารถเติบโตได้ดี มีผิวสีเขียวอมเหลือง เขียวอมส้ม มันวาว เนื้อกุ้งฉ่ำแน่น ชานและใยนุ่ม รสชาติหวานอมเปรี้ยว กลิ่นหอม มีอัตลักษณ์ชัดเจนแตกต่างจากส้มสายน้ำผึ้งจากแหล่งปลูกอื่น หากเก็บเกี่ยวในช่วงฤดูหนาว ส้มสายน้ำผึ้งฝาง จะมีผิวสีเหลืองอมส้ม มีความโดดเด่น จึงได้รับความนิยมและเป็นที่ต้องการของตลาดอย่างมากในช่วงเทศกาลปีใหม่และตรุษจีน อีกทั้งหน่วยงานในพื้นที่ยังให้การสนับสนุนยกให้ ส้มสายน้ำผึ้งฝาง เป็นของดีจังหวัดเชียงใหม่ ปัจจุบันสร้างรายได้ให้กับชุมชนให้พื้นที่กว่า 270 ล้านบาทต่อปี
