“ส้มโอหอมควนลัง” (POMELO HOM KHUANLANG) หมายถึง ส้มโอที่เปลือกมีกลิ่นหอมพิเศษ โดดเด่นแตกต่างจากส้มโออื่น ผลมีรูปร่างกลมสูง ไม่มีจุก น้ำหนักผลอยู่ระหว่าง 1 – 2.5 กิโลกรัม เนื้อผลสีชมพูเข้ม – แดง เนื้อผลนิ่ม ฉ่ำ เนื้อกุ้งกรอบ เมล็ดลีบถึงไม่มีเมล็ด รสชาติหวานอมเปรี้ยว ไม่ขม ซึ่งปลูกใน เขตพื้นที่เทศบาลเมืองควนลัง ตำบลควนลัง อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา ทั้งนี้กรมทรัพย์สินทางปัญญาประกาศให้ขึ้นทะเบียนสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ ( GI ) ” ส้มโอหอมควนลัง” เมื่อ 29 มิถุนายน พ.ศ.2560
การปลูก
(1) ขยายพันธุ์ด้วยวิธีตอนกิ่งเพียงอย่างเดียวโดยใช้กิ่งตอนที่แข็งแรง
(2) ระยะปลูกที่เหมาะสมขนาด 6 x 8 เมตร หรือตามความเหมาะสมของแต่ละพื้นที่
(3) หลุมปลูกขนาด 50 x 50 x 50 เซนดิเมตร รองก้นหลุมด้วยปุ๋ยหินฟอสเฟตร่วมกับปุ๋ยอินทรีย์กลบหลุมจนเต็มเป็นกองสูง หมักหลุมที่กลบแล้วไว้ประมาณ 1 เดือน ก่อนที่จะปลูกหรือตามความเหมาะสมของพื้นที่
(4) การให้น้ำแตกต่างกันไปตามช่วงการผลิต หรือตามความเหมาะสมของแต่ละพื้นที่
(5) การใส่ปุ๋ย ควรใส่ปุ๋ยคอกและปุ๋ยเคมีควบคู่กันไป แตกต่างกันไปตามช่วงของการผลิตเพื่อบำรุงต้น
(6) ควบคุมและกำจัดวัชพืชในสวนส้มโอและดูแลสวนสัมโอให้สะอาด
(7) ตัดแต่งกิ่งที่เป็นโรค กิ่งที่หายและกิ่งที่อยู่ในตำแหน่งที่ไม่เหมาะสมออก
การเก็บเกี่ยว
(1) ระยะเก็บผลผลิตที่เหมาะสม คือ ช่วงเดือนตุลาคม – พฤศจิกายน หรือ 180 วัน นับจากวันที่ติดผลโดยสังเกตผิวผลเปลี่ยนเป็นสีเขียวอมเหลือง ต่อมน้ำมันขยายขนาดเต็มที่ เนื้อผลสีชมพูเข้ม – แดง
(2) วิธีการเก็บ ใช้กรรไกรตัดก้านผลให้เหลือสั้นที่สุด
ลักษณะภูมิประเทศ
เขตเมืองควนลัง อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา สภาพพื้นที่โดยทั่วไปเป็นที่ราบเกิดจากการทับถมของตะกอนลำน้ำ อยู่บริเวณที่ราบริมคลองวาด คลองนนท์ คลองดำ และคลองสอ อยู่บริเวณทิศตะวันตกจนถึงตอนกลางของเขตเมืองควนลัง ดินมีความสมบูรณ์ เกิดจากการสะสมตัวของตะกอนดินเหนียว ทรายและทรายแป้ง เป็นดินร่วนเหนียวสภาพเป็นกรดอ่อนๆ ค่า pH อยู่ระหว่าง 5.5 – 6.5 ระดับน้ำใต้ดินไม่ลึก ต้นส้มโอสามารถดูดน้ำมาใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เป็นระบบที่เหมาะสมกับการเจริญเติบโตของส้มโอหอมควนลัง
ลักษณะภูมิอากาศเป็นแบบมรสุมเขตร้อน แบ่งเป็น 2 ฤดู คือฤดูฝนและฤดูร้อน ฤดูฝนมี 2 ระยะ เริ่มตั้งแต่เดือนพฤษภาคม – มิถุนายน และเดือนกันยายน – ธันวาคม ปริมาณฝนเฉลี่ยทั้งปีมากกว่า 2,000 มิลลิเมตร อุณหภูมิเฉลี่ยทั้งปี 27.6 องศาเซลเซียล ความชื้นสัมพัทธ์เฉลี่ยทั้งปี 79.0%
ประวัติความเป็นมา
ส้มโอหอมควนลัง เป็นไม้ผลพื้นเมืองดั้งเดิม และปลูกกันแพร่หลายในพื้นที่เมืองควนลัง ไม่ทราบประวัติที่แน่ชัดว่ามีความเป็นมาของพันธุ์อย่างไร แต่จากข้อมูลการสอบถามผู้สูงอายุในพื้นที่บอกเล่ากันมาว่า เดิม ส้มโอหอมควนลัง น่าจะมีการปลูกที่ตำบลท่าโพธิ์ อำเภอสะเดา จังหวัดสงขลา ต่อมามีการติดต่อค้าขายทางเรือ โดยอาศัยเส้นทางการติดต่อทางน้ำตามลำคลองอู่ตะเภาในการขนส่งสินค้า และได้นำกิ่งพันธุ์ส้มโอมาปลูกในพื้นที่ตำบลต่างๆของอำเภอหาดใหญ่ และอำเภอใกล้เคียง ต่อมานายอุ้ย ชิดพงษ์ ได้นำกิ่งพันธุ์ส้มโอมาจากตำบลคูเต่า อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา มาปลูกในหมู่ที่ 3 ตำบลควนลัง อำเภอหาดใหญ่จังหวัดสงขลา (ชุมชนทุ่งคลองสอในปัจจุบัน) เมื่อปี พ.ศ. 2485 จะด้วยจากการกลายพันธุ์หรือแร่ธาตุในดินของพื้นที่เมืองควนลัง ปรากฏว่าทำให้ส้มโอที่นำมาปลูก มีรสชาติที่ดี และจุดเด่นอยู่ที่ เนื้อผลสีชมพูเข้ม – แดง นิ่ม ฉ่ำ รสชาติหวานอมเปรี้ยว มีกลิ่นหอม ต้นที่มีอายุมากที่ยังมีอยู่ตอนนี้อายุมากกว่า 50 ปี การขยายพันธุ์ใช้วิธีการตอนกิ่งเพียงอย่างเดียว จึงคงลักษณะความเป็นพันธุ์แท้ที่ดีเด่นเอาไว้ได้ ทั้งนี้ขอบเขตพื้นที่การปลูกส้มโอหอมควนลัง ครอบคลุมเขตพื้นที่เทศบาลเมืองควนลัง ตำบลควนลัง อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา
