“มะม่วงน้ำดอกไม้คุ้งบางกะเจ้า” (Nam Dok Mai Khung Bang Kachao Mango) หมายถึง มะม่วงน้ำดอกไม้พันธุ์เขียวนวลหรือพันธุ์น้ำดอกไม้พระประแดง ที่มีรสชาติหวานหอม เนื้อแน่น แห้ง สีจำปา เปลือกสีเหลืองอมเขียว ซึ่งปลูกในพื้นที่ดังบางกะเจ้าตั้งอยู่ในพื้นที่ 6 ตำบล คือ ตำบลบางกะเจ้า ตำบลบางกระสอบ ดำบลทรงคนอง ตำบลบางกอบัว ตำบลบางน้ำผึ้ง และตำบลบางยอ ของอำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ ทั้งนี้กรมทรัพย์สินทางปัญญาประกาศให้ขึ้นทะเบียนสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ ( GI) “มะม่วงน้ำดอกไม้คุ้งบางกะเจ้า” เมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2557
การปลูก
(1) เตรียมต้นพันธุ์มะม่วงจากการทาบกิ่งหรือเพาะเมล็ดจากมะม่วงพันธุ์เขียวนวลหรือพันธุ์น้ำดอกไม้พระประแดงที่มีคุณภาพในพื้นที่คุ้งบางกะเจ้า
(2) ปลูกได้ทั้งแบบร่องสวนและพื้นที่ราย ให้มีระยะห่างระหว่างต้น 3 เมตร หรือตามความเหมาะสมของแต่ละพื้นที่
(3) การขุดหลุมลึก 25 – 30 เซนติเมตร กว้าง 50 เซนดิเมตร ผสมดินด้วยปุ๋ยรองก้นหลุมก่อนปลูก ปักไม้ค้ำยันไม่ให้ลำต้นโยก หรือตามความเหมาะสมของแต่ละพื้นที่ประกอบกับความเชี่ยวชาญของเกษตรกร
(4) การตัดแต่งกิ่งหลังเก็บผลแล้ว ตัดกิ่งที่ไม่ได้รับแสงออก โดยตัดให้ชิดกิ่งใหญ่อย่าให้เป็นตอ ต้นที่มียางแดงออกมาจากต้น ให้เอามีดปาดออกให้หมด
การเก็บเกี่ยว
(1) ผลผลิตตามลักษณะทางภูมิศาสตร์จะเก็บเกี่ยวได้ระหว่างเดือนมกราคม – พฤษภาคม
(2) วิธีการเก็บ ใช้อุปกรณ์ในการเก็บ เช่น ใช้ตระกร้อสอย ใช้บันไดปีนเก็บ หรือใช้มือเก็บ โดยให้เหลือขั้วผลยาวป้องกันน้ำยางไหลจากผล มีภาชนะรองรับเพื่อการขนย้าย และต้องรองภาชนะด้วยวัสดุรองรับแรงที่เกิดจากการกระแทก เช่น ตระกร้าพลาสติกสำหรับผลไม้ ที่สามารถวางซ้อนกันได้โดยไม่กดทับ และต้องนำมะม่วงที่เก็บมาแล้วเข้าร่ม ไม่ควรให้มะม่วงถูกแสงแดดโดยตรง
ลักษณะภูมิประเทศ
ลักษณะของพื้นที่คุ้งบางกะเจ้าถูกโอบล้อมด้วยแม่น้ำเจ้าพระยา มีระยะทางประมาณ 17 กิโลเมตร รูปร่างของลำน้ำในช่วงนี้ตวัดคล้ายรูปบ่วงหรือกระเพาะหมู ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของพื้นที่เรียกว่า “ทางน้ำโค้งตวัด” และพื้นที่โดยทั่วไปสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลางเฉลี่ยระหว่าง 0.40 – 1.20 เมตร มีความลาดเอียงไม่เกินร้อยละ 1 ของพื้นที่ ทำให้พื้นที่มีลักษณะเป็นที่ราบน้ำท่วมถึงปากแม่น้ำที่เชื่อมต่อกับทะเล จึงได้รับอิทธิพลการขึ้น – ลงของน้ำทะเล เกิดระบบนิเวศ 3 น้ำ คือ น้ำจืด
น้ำเค็ม และน้ำกร่อย ระดับความเค็มของดินจึงเปลี่ยนแปลงไปตามฤดูกาล ดะกอนในบริเวณนี้ประกอบด้วย เหนียวสีเทาเข้ม – เทาอมเขียว สลับด้วยชั้นทรายบาง ๆ และเศษซากเปลือกหอยอยู่ด้านล่างชุดดินบางกอกเคลย์ ซึ่งเหมาะสมกับการเพาะปลูก
ลักษณะภูมิอากาศ
เป็นแบบฝนเมืองร้อน ทำให้ คุ้งบางกะเจ้า เป็นพื้นที่สีเขียวขนาดใหญ่ที่มีความอุดมสมบูรณ์เหมาะแก่ปลูกไม้ผลต่างๆ รวมทั้งมะม่วงน้ำดอกไม้คุ้งบางกะเจ้า
ประวัติความเป็นมา
คุ้งบางกะเจ้า เป็นพื้นที่ที่มีประวัติศาสตร์มายาวนานโดยเป็นชุมชนชาวมอญที่เข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภารองค์พระมหากษัตริย์ไทย มีประเพณีที่ยังสืบทอดกันต่อมาจนเป็นมรดกทางวัฒนธรรม เช่น ประเพณีสงกรานด์ การเล่นสะบ้า การบวชพระของชาวไทยรามัญ การแห่หงส์ธงตะขาบ เป็นด้น
ในอดีดประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพทำสวน พืชผลไม้ที่ปลูก ได้แก่ มะม่วงน้ำดอกไม้ มะปราง ละมุด มะนาว มะพร้าว กล้วยหอม กล้วยน้ำว้า กระท้อน มะไฟ มะเฟื่อง ชมพู่มะเหมียว การปลูกมะม่วงน้ำดอกไม้คุ้งบางกะเจ้า เริ่มมีในพื้นที่คุ้งบางกะเจ้าเมื่อไร ไม่มีหลักฐานยืนยัน แต่อาชีพทำสวนผลไม้ มีในสมัยรัชกาลที่ 1ที่อ้างถึงเหตุการณ์ถมคลองลัดโพธิ์ เพื่อป้องกันน้ำท่วมเรือกสวนไร่นา ด้วยทำเลที่ตั้งของพื้นที่คุ้งบางกะเจ้าที่มีแม่น้ำขนาดใหญ่โอบรอบและอยู่ใกล้บริเวณปากแม่น้ำที่เชื่อมต่อกับทะเล ส่งผลให้เกิดระบบนิเวศ 3 น้ำ ที่มีผลต่อรสชาติ และความหวานของมะม่วงน้ำดอกไม้ “คุ้งบางกะเจ้า” ซึ่งแตกด่างจากแหล่งอื่น ประกอบกับสายพันธุ์มะม่วงน้ำดอกไม้ที่ดี (พันธุ์เขียวนวลหรือพันธุ์น้ำดอกไม้พระประแดง) ที่มีลักษณะเปลือกบาง และรูปทรงปลายผลแหลม อันส่งผลต่อลักษณะสีของเนื้อและความหนาของเนื้อมะม่วง รวมทั้งวิถีชีวิตและภูมิปัญญาชาวบ้านในการดูแลผลผลิตก่อนเก็บเกี่ยวและหลังเก็บเกี่ยว ส่งผลให้ผลผลิตมีคุณภาพที่ดีตามวิถีของธรรมชาติและชุมชน มะม่วงน้ำดอกไม้คุ้งบางกะเจ้า จึงได้รับการกล่าวขานว่าหวานที่สุดแห่งหนึ่งในประเทศไทย โดยเกษตรกรในพื้นที่เคยได้รับรางวัลชนะการประกวดมะม่วงน้ำดอกไม้ ในพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ประจำปี 2522 ณ มณฑฑลพิธีท้องสนามหลวง กรุงเทพมหานคร
ทั้งนี้พื้นที่การปลูกมะม่วงน้ำดอกไม้คุ้งบางกะเจ้า ครอบคลุมเขตพื้นที่คุ้งบางกะเจ้าตั้งอยู่ในพื้นที่ 6 ตำบล คือ ตำบลบางกะเจ้า ตำบลบางกระสอบ ตำบลทรงคนอง ตำบลบางกอบัว ตำบลบางน้ำผึ้ง และตำบลบางยอ ของอำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ
