“ทุเรียนหลงลับแลอุตรดิตถ์”(Uttaradit Long Lab – Lae Durian)หมายถึง ทุเรียนพันธุ์หลงลับแลที่มีผลทรงกลม หรือกลมรี ขนาดไม่ใหญ่มากนักประมาณ 1-2 กิโลกรัมต่อลูก เปลือกบาง เนื้อมาก สีเหลืองเข้ม เนื้อแห้งเนียนละเอียด มีกลิ่นหอมอ่อนๆ รสชาติหวานมัน เมล็ดลีบเล็ก ไม่มีเส้นใย รสชาติหวานมันนุ่มละมุนลิ้น รับประทานแล้วเหมือนจะละลายหายไปในปากเลยทีเดียว
“ทุเรียนหลงลับแลอุตรดิตถ์”ปลูกในเขตพื้นที่อำเภอลับแล อำเภอเมืองอุตรติดถ์ อำเภอท่าปลา ของ จ.อุตรดิตถ์ ทุเรียนพันธุ์นี้เจริญเติบโตได้ดีบนภูเขา ทำให้มีต้นทุนในการดูแลและเก็บเกี่ยว จึงมีราคาสูงกว่าทุเรียนพันธุ์อื่น ๆ และมีให้รับประทานเฉพาะช่วงเดือนพฤษภาคม-เดือนสิงหาคม เท่านั้น ถึงแม้จะมีราคาสูง แต่หากได้ลิ้มลองรสของ”ทุเรียนหลงลับแลอุตรดิตถ์” สักครั้ง รับรองว่าอร่อยจนครั้งเดียวไม่พออย่างแน่นอน
ทั้งนี้กรมทรัพย์สินทางปัญญาได้ประกาศให้ขึ้นทะเบียน GI “ทุเรียนหลงลับแลอุตรดิตถ์ “เมื่อวันที่13 มิถุนายน 2555
ประวัติความเป็นมา
ในปี พ.ศ. 2520 ได้มีการจัดประกวดทุเรียนที่ปลูกจากเมล็ดขึ้นที่อำเภอลับแล จังหวัดอุตรดิตถ์ จัดโดยกรมวิชาการเกษตร กรมส่งเสริมการเกษตร และจังหวัดอุตรดิตถ์ เพื่อคัดเลือกและหาทุเรียนพันธุ์ใหม่ ที่มีคุณภาพดี มีการส่งผลทุเรียนพันธุ์พื้นเมืองเข้าประกวดในนาม นางหลง อุปละ ปรากฏว่าได้รับรางวัลยอดเยี่ยม เมื่อวันที่ 20 กันยายน พ.ศ.2521 คณะกรรมการรับรองพันธุ์ได้เห็นชอบและตั้งชื่อทุเรียนที่ได้รับรางวัลยอดเยี่ยมซึ่งเป็นของ นางหลง อุปละ ให้เป็นทุเรียนพันธุ์ใหม่มีชื่อพันธุ์ว่า “หลงลับแล” เพื่อเป็นเกียรดิแก่นางหลง อุปละ ต่อมาเกษตรอำเภอลับแลในขณะนั้นได้แนะนำให้เกษตรกรในอำเภอลับแลนำยอดทุเรียนพันธุ์หลงลับแลต้นเดิมมาขยายพันธุ์โดยวิธีการเสียบยอดได้รับความสำเร็จเป็นอย่างมาก
การปลูก
(1) กิ่งพันธ์ที่ปลูก ต้องเป็นพันธุ์ทุเรียนหลงลับแลในพื้นที่อำเภอลับแล จังหวัดอุตรดิตถ์
(2) ฤดูปลูกที่เหมาะสมอยู่ในช่วงต้นฤดูฝน หากพื้นที่มีแหล่งน้ำเพียงพอสามารถปลูกได้ทุกฤดู
(3) แหล่งปลูกต้องเป็นหินระบายน้ำดี มีอินทรีย์วัตถุ ตามไหล่เขาและเป็นที่ลาดเอียง
(4) ขุดหลุมลึก 60 เซนติเมตร กว้าง 60 เซนติเมตร ระยะปลูก 6 x 6 เมตร หรือ 8 x 8 เมตร หรือตามความเหมาะสมของพื้นที่ รองก้นหลุมด้วยปุ๋ยคอก หรือปุ๋ยอินทรีย์ จำนวน 4 ใน 5 ส่วนของความลึกหลุม
(5) วางกิ่งพันธุ์ กลบดินให้แน่นและพูนเป็นรูปกรวยคว่ำป้องกันน้ำขัง ใช้ไม้ปักให้ชิดลำต้นมัดให้แน่นป้องกันลมแรง ในระยะแรกควรรดน้ำอย่างสม่ำเสมอ
การดูแลรักษาและการให้น้ำ
(1) ช่วงอายุ 1 – 3 เดือน ควรใช้วัสดุบังแสง เพื่อลดความเข้มของแสงและลดการคายน้ำของต้นพันธุ์
(2) ช่วงอายุ 1 – 5 ปี ควรตัดแต่งกิ่งเพื่อควบคุมรูปทรงต้น และป้องกันทรงพุ่มสูงและขยายขึ้นอย่างรวดเร็วมากนัก
(3) ช่วงอายุ 5 ปี ขึ้นไป ทุเรียนจะเริ่มออกดอกในช่วงเดือนธันวาคม – มกราคม ระยะออกดอกควรรักษาความชื้นในดินไม่ให้ขาด แต่ควรให้น้ำเพียงเล็กน้อย หากให้น้ำมากไปจะทำให้ดอกทุเรียนร่วง
(4) ระยะดอกทุเรียนบาน ค่อยๆ เพิ่มปริมาณน้ำที่ให้และควรให้อย่างสม่ำเสมอ
(5) ระยะติดผลอ่อน ให้ตัดผลอ่อนที่มีมากเกินไปควรเก็บไว้ 1 – 2 ลูก เพื่อรักษาขนาดและคุณภาพทุเรียน โดยในระยะนี้ต้องมีการให้น้ำอย่างสม่ำเสมอ จนถึงระยะการเก็บเกี่ยว
การเก็บเกี่ยว
(1) ทุเรียนหลงลับแลอุตรดิตถ์ จะเก็บเกี่ยวหลังจากดอกบาน 100-110 วัน
(2) โดยการสังเกตุลักษณะผล เช่น ปากปลิงจะพองโต หนามจะแข็ง ร่องพูจะเป็นสีน้ำตาลปนเหลืองเด่นชัด เมื่อเคาะเปลือกหรือกรีดหนามจะได้ยินเสียงโพรกดังหลวมๆ ไม่ทึบ เป็นต้น
การดูแลรักษาหลังเก็บเกี่ยว
(1) หลังเก็บเกี่ยว ให้ตัดแต่งกิ่งที่ตายภายในทรงพุ่ม หรือกิ่งที่เป็นโรค กิ่งแขนงที่อ่อนแอ
(2) ใส่ปุ๋ยเพื่อบำรุงต้นให้แข็งแรง
(3) กำจัดวัชพืชในสวนและทำแนวป้องกันไฟป่า
