“กาแฟเทพเสด็จ”จากภูมิปัญญาชาวบ้านสู่สินค้า GI

กาแฟเทพเสด็จ (Thepsadej Coffee) เป็นกาแฟอาราบิกาที่ปลูกแบบธรรมชาติ โดยชาวบ้านปลูกกันมาตั้งแต่ปี พ.ศ 2523 หรือราวๆ 40 ปีแล้ว เกษตรกรส่วนใหญ่มักจะปลูกสายพันธุ์ คาติมอร์ (CatiMor) เพราะค่อนข้างต้านทานโรคราสนิม

กาแฟเทพเสด็จ ปลูกอยู่ในพื้นที่ ตําบลเทพเสด็จ อําเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่ บนความสูง 1,100 – 1,600 เมตรจากระดับน้ำทะเล ทำให้อากาศในพื้นที่มีความเย็นเฉลี่ย 10 – 28 องศาเซลเซียสตลอดทั้งปี และฤดูกาลเก็บเกี่ยวจะเริ่มตั้งแต่ช่วงเดือนธันวาคม – กุมภาพันธ์ของทุกปี

นอกจากนี้ตำบลเทพเสด็จยังเป็นแหล่งป่าไม้ที่อุดมสมบูรณ์ และมีแหล่งต้นน้ำธรรมชาติที่สะอาด (มีบริษัทเอกชนแห่งหนึ่งทดลองเอาน้ำลงมาตรวจสอบคุณภาพน้ำ พบว่ามีคุณภาพค่อนข้างดี จนถือว่าน้ำที่ตำบลเทพเสด็จเป็นแหล่งต้นน้ำที่มีคุณภาพดีอีกแห่งหนึ่งของประเทศไทย) ส่งผลให้เมล็ดกาแฟเทพเสด็จมีความยาวมากกว่าเมล็ดกาแฟจากพื้นที่อื่น

นอกจากนี้ การที่กาแฟอาศัยอยู่ร่วมกับไม้ป่า เช่น ต้นก่อ ที่มีขึ้นอยู่ค่อนข้างมากบริเวณพื้นที่ปลูก รวมถึงสวนชา (เมี่ยง) และผลไม้อื่นๆ เช่น ลูกพลับ พลัม และแมคคาเดเมีย ประกอบกับในพื้นที่มีผึ้งโก๋น หรือผึ้งโพรง จึงเป็นสาเหตุที่ทำให้รสชาติของกาแฟเทพเสด็จ มีเอกลักษณ์เฉพาะที่มีกลิ่นหอมดอกไม้ป่า ดังนั้นสององค์ประกอบสำคัญนี้เองที่ทำให้กาแฟเทพเสด็จได้ขึ้นทะเบียนเป็นสินค้าสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ หรือ GI ไปโดยปริยาย

และการที่แหล่งปลูกกาแฟเทพเสด็จได้ขึ้นทะเบียนเป็นแหล่งปลูก สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ หรือได้ใช้ตราสัญลักษณ์ GI นั้น ส่งผลเป็นอย่างมากต่อชุมชน โดยผลการดำเนินการของโครงการพบว่า รายได้ของเกษตรกรและผู้ประกอบการหลังขึ้นทะเบียนสินค้าสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์มีมูลค่าที่สูงขึ้น ส่วนหนึ่งเกิดจากที่ผู้ผลิตมีการปรับตัวโดยการจำหน่ายสินค้าผ่านทางออนไลน์ ทำให้สามารถสื่อสารกับผู้บริโภคได้โดยตรง ผู้ผลิตจึงเป็นผู้ที่กำหนดราคาของสินค้าได้เอง นอกจากนี้ยังพบว่าสามารถสร้างชื่อเสียงให้กับชุมชนได้มากขึ้น และสนับสนุนการท่องเที่ยวให้กับชุมชนได้อย่างยั่งยืนอีกด้วย