“ลูกเดือย ” พืชธัญพืชที่มีขนาดใหญ่กว่าข้าวโพด ลักษณะทางกายภาพของลูกเดือยจะมีเม็ดสีขาวหรือสีน้ำตาลอ่อน มีลักษณะเป็นรูปกลมและมีลายโค้งเล็กน้อยบนผิวภายนอกเปลือกเมล็ด ส่วนภายในเป็นสีขาวและมีเนื้อเมล็ด (endosperm) ที่มีคุณสมบัตินุ่ม เมล็ดของลูกเดือยมีรสชาติดีและมีกลิ่นหอมเที่เฉพาะตัว
“ลูกเดือย” จัดเป็นธัญพืชพื้นบ้านที่ผูกพันกับวิถีชีวิตคนไทยและชาวเอเชียมาช้านาน เป็นทั้งอาหารและสมุนไพรที่เคียงคู่กับวัฒนธรรมการดำรงชีพชาวจีน ชาวญี่ปุ่น และชาวเกาหลี ชาวไทย และปัจจุบันได้เป็นที่บริโภคกันอย่างแพร่หลายทั่วโลก
สำหรับเรื่องราวประวัติของลูกเดือยในแต่ละประเทศแถบเอเชียบ้านเรา เริ่มจากประเทศจีน ที่ได้นำเอาลูกเดือยมารับประทานเป็นอาหารมายาวนาน โดยมีการศึกษาพบว่าในประเทศจีนนั้นมีการนำลูกเดือยมาใช้เป็นอาหารมากกว่า 20 ศตวรรษ ไม่ว่าจะนำมาแปรรูปผลิตเป็นเส้นบะหมี่ เส้นก๋วยเตี๋ยว หรือนำมารับประทานแทนข้าว นอกจากนี้ยังนำไปใช้ผสมกับเครื่องดื่มต่างๆ เพื่อลดอาการร้อนในและทำให้ร่างกายสดชื่นกระปี้กระเปร่ามากขึ้น เช่น นำไปผสมในน้ำชา เป็นต้น
สำหรับในประเทศญี่ปุ่นนั้น ได้นำลูกเดือยมาใช้ในเชิงสมุนไพรและอาหาร โดยส่วนมากจะนำไปต้มร่วมกับเมนูอาหารประเภทหม้อไฟต่างๆ เช่น สุกี้ยากี้ ชาบู เป็นต้น นอกจากนี้ยังนำมาอบกรอบหรือแปรรูปเป็นแป้งเพื่อนำไปผลิตเป็นขนมอบประเภทเบเกอรี่ต่างๆ ด้วย ขณะเดียวกันยังได้นำเอาน้ำมันสกัดจากลูกเดือยมาใช้เป็นส่วนผสมของผลิตภัณฑ์บำรุงผิวอย่างโลชั่นหรือครีมชุ่มชื้นด้วย ส่วนในประเทศเกาหลีใต้ ก็มีรูปแบบการนำมาใช้คล้ายคลึงกับประเทศญี่ปุ่นและเกาหลี โดยนำมาใช้เป็นส่วนผสมในการทำอาหารคาวและหวาน ผสมเครื่องดื่ม และนำมาเป็นวัตถุดิบในการผลิตผลิตภัณฑ์บำรุงผิว
ลูกเดือย มีชื่อสามัญภาษาอังกฤษ ว่า Adlay เป็นธัญพืชที่มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Coix lacryma-jobi L. ซึ่งเป็นพืชในตระกูล Poaceae หรือวงศ์ข้าวสาลี ลูกเดือยเป็นพืชที่เรียกได้ว่ามีความหลากหลายในการนำมาใช้ ทั้งในด้านอาหาร สมุนไพรและการใช้ทางเภสัชกรรม ดังที่ได้กล่าวไปแล้วตอนต้น ลูกเดือยมีลักษณะพิเศษที่น่าสนใจและมีประโยชน์ต่อร่างกายอย่างมาก ไม่ว่าจะเป็นในเรื่องของสรรพคุณทางสุขภาพ ความอุดมสมบูรณ์ทางอาหาร และสรรพคุณทางเภสัชกรรม ยกตัวอย่างเช่น
-อุดมไปด้วยโภชนาการอาหาร: ลูกเดือยเป็นแหล่งของโปรตีน เส้นใย และคาร์โบไฮเดรตที่สำคัญ นอกจากนี้ยังมีสารอาหารเสริมอื่นๆ เช่น วิตามินบี ธาตุเหล็ก และแคลเซียม การบริโภคลูกเดือยสามารถเพิ่มพลังงานและสร้างกล้ามเนื้อได้ เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการความแข็งแรงและสมดุลทางอาหาร
-ใช้เป็นสมุนไพรทางการแพทย์: ลูกเดือยมีสรรพคุณทางการแพทย์ที่น่าสนใจ ภายในลูกเดือยมีสารสำคัญเช่น coixenolide และ coixol ที่มีฤทธิ์ต้านการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็ง นอกจากนี้ยังมีสารต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยลดความเสี่ยงของโรคหัวใจและอื่นๆ อีกด้วย
-ส่งเสริมการยับยั้งการอักเสบ: สารสำคัญที่พบในลูกเดือย เช่น เกลือแร่และสารต้านอนุมูลอิสระ มีคุณสมบัติในการลดอาการอักเสบภายในร่างกาย สามารถช่วยลดอาการอักเสบของเส้นเลือด ข้อต่อ และกระเพาะอาหารได้
-กระตุ้นน้ำนมในสตรีที่กำลังให้นมบุตร: สำหรับสตรีที่กำลังให้นมบุตร การบริโภคลูกเดือยสามารถช่วยเพิ่มปริมาณน้ำนมและสารอาหารในน้ำนมได้ ซึ่งเป็นประโยชน์ที่สำคัญสำหรับการดูแลและป้องกันสุขภาพของทารกและทารกในช่วงเริ่มแรกของชีวิต
ด้วยประวัติความเป็นมาที่ยาวนานและสรรพคุณมากมาย จึงไม่น่าแปลกใจเลยว่า ทำไมผู้บริโภคนิยมบริโภคกันมาก สำหรับ เกษตรกรที่สนใจปลูกธัญพืชเพื่อสุขภาพ อาจจะลองหันมาศึกษาเรื่องนี้กันมากขึ้นเพื่อเป็นทางเลือกในการผลิตของเราต่อไป
