นายปราโมทย์ ยาใจ อธิบดีกรมพัฒนาที่ดิน เปิดเผยว่า ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงเลอตอ ตำบลแม่ตื่น อำเภอแม่ระมาด จังหวัดตาก เป็นศูนย์พัฒนาโครงการหลวงลำดับแรกในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ที่ทรงมีพระราชปณิธานในการสืบสาน รักษา ต่อยอดแนวพระราชดำริในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตความเป็นอยู่ของชาวไทยภูเขา ลดการปลูกฝิ่น และฟื้นฟูป่าต้นน้ำลำธาร
ในปี พ.ศ.2559 มูลนิธิโครงการหลวง และศูนย์ปฏิบัติการพัฒนาที่ดินโครงการหลวง กรมพัฒนาที่ดิน เข้าไปสำรวจพื้นที่เบื้องต้น เพื่อนำข้อมูลมาวางแผน ศึกษา วิเคราะห์สภาพพื้นที่ เพื่อดำเนินการพัฒนาในด้านต่าง ๆ และการจัดทำระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ เพื่อเป็นพื้นที่ตัวอย่างให้เกษตรกรชาวเขา การปรับปรุงความอุดมสมบูรณ์ของดินด้วยการใช้ปุ๋ยอินทรีย์ ได้แก่ ปุ๋ยหมักและปุ๋ยพืชสด การปลูกหญ้าแฝกเพื่อลดการพังทลายของดิน และการวางแผนการใช้ที่ดิน เพื่อให้เกษตรกรในพื้นที่มีการใช้ทรัพยากรดินบนพื้นที่สูงได้อย่างถูกต้องเหมาะสม และมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น ตลอดระยะเวลา 7 ปี ได้ดำเนินการจัดทำระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ จำนวน 3,362 ไร่ ก่อสร้างระบบส่งน้ำชลประทานรวม 10.886 กิโลเมตร และก่อสร้างเส้นทางลำเลียง รวมระยะทาง 90.941 กิโลเมตร
ผลลัพธ์ที่ได้คือ พื้นที่ปลูกฝิ่นลดลงกว่าร้อยละ 98 เป็นชุมชนที่พัฒนาอย่างสมดุลทั้งด้านเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม ภายใต้หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เป็นศูนย์สาธิตการปลูกพืชทางเลือกแบบโครงการหลวง ในพื้นที่เกษตรได้จัดทำแปลงในระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ นอกจากนี้ ยังส่งเสริมการปรับปรุงบำรุงดินด้วย สารเร่ง พด. ปุ๋ยหมัก น้ำหมักชีวภาพ หญ้าแฝก และองค์ความรู้เทคโนโลยีชีวภาพและนวัตกรรมกรมพัฒนาที่ดิน
เนื่องจากศูนย์ฯ ตั้งอยู่บนพื้นที่สูง ขาดรูปแบบการทำเกษตรที่ถูกต้อง ทำให้เกิดปัญหาการชะล้างพังทลายของหน้าดิน และขาดน้ำทำการเกษตร อุปโภคบริโภค มูลนิธิโครงการหลวง ได้หารือกับคณะทำงานจัดหาแหล่งน้ำในพื้นที่เพื่อการอุปโภคบริโภค และใช้ด้านการเกษตร โดยได้สร้างอ่างเก็บน้ำแม่หินหลวงน้อย ดำเนินการโดยกรมชลประทาน แล้วเสร็จในปีงบประมาณ 2565 ซึ่งปัจจุบันสภาพพื้นที่ของอ่างเก็บน้ำแม่หินหลวงน้อย และบริเวณรอบอ่าง มีการชะล้างพังทลายของหน้าดินอย่างรุนแรง ทำให้ตะกอนดินถูกมวลน้ำพัดพาชะล้างหน้าดินลงสูงอ่าง หน้าดินสูญเสียความอุดมสมบูรณ์ ดังนั้น กรมพัฒนาที่ดิน โดยศูนย์ปฏิบัติการพัฒนาที่ดินโครงการหลวง จึงได้จัดทำโครงการรณรงค์ปลูกหญ้าแฝกเพื่อนุรักษ์ดินและน้ำ ในพื้นที่บริเวณรอบอ่างเก็บน้ำ จำนวน 200,000 กล้า พื้นที่ศูนย์พัฒนาโครงการหลวง จำนวน 30,000 กล้า และพื้นที่จัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ 175 ไร่ จำนวน 60,5880 กล้า ใช้กล้าหญ้าแฝกรวมทั้งสิ้น 835,880 กล้า เพื่อป้องกันการชะล้างพังทลายของหน้าดิน และให้เกษตรกร เจ้าหน้าที่ได้ตระหนังถึงความสำคัญและความจำเป็นของการใช้หญ้าแฝกเพื่อการอนุรักษ์ดินและน้ำ
