ปัจจัยสำคัญในการผลิตภาคการเกษตรนอกจากต้นทุนจากพันธุ์พืชและการบำรุงรักษาในแปลงเกษตรแล้ว ยังมีต้นทุนเกี่ยวกับค่าปุ๋ย ทำให้เกษตรกรนำภูมิปัญญาท้องถิ่นและองค์ความรู้ด้านชีวภาพในการสะสมอินทรีย์อาหารพืชจากซากพืช ซากสัตว์ อย่างวิสาหกิจชุมชนแปรรูปผลผลิตทางการเกษตรศรีสะเกษเกื้อกูล ได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ที่มีการคิดค้นนวัตกรรมเกษตรสร้างสรรค์น้ำหมักชีวภาพอาหารพืชสูตรเข้มข้นเพื่อเพิ่มผลผลิตทางการเกษตรและยังช่วยลดทุนในกระบวนการผลิต ซึ่งขณะนี้มีการขยายผลต่อยอดสร้างเครือข่ายของกลุ่มเกษตรกรแบบครบวงจรเชื่อมโยงกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
ดร.วิภารัตน์ ดีอ่อง ผู้อำนวยการสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ กล่าวว่า วช.เป็นองค์กรของรัฐที่สำคัญในการขับเคลื่อนให้การสนับสนุนงานวิจัย สิ่งประดิษฐ์คิดค้นหรือนวัตกรรมต่าง ๆ ที่เป็นประโยชน์ต่อประชาชน และสามารถถ่ายทอดเป็นองค์ความรู้สนับสนุนในภาคการผลิตต่าง ๆ รวมถึงการส่งเสริมพัฒนาคุณภาพชีวิตและสิ่งแวดล้อม ด้วยสภาพภูมิประเทศของไทยที่เหมาะแก่การประกอบอาชีพทางการเกษตรตามลักษณะทางกายภาพ และภูมิอากาศในแต่ละภูมิภาคว่าเหมาะแก่การเพาะปลูกพืชประเภทนั้น ผลิตผลทางการเกษตรหลายชนิดที่เป็นพืชเศรษฐกิจส่งออกไปต่างประเทศ ที่ผ่านมานอกจากเกษตรกรจะต้องเผชิญกับปัญหาราคาพืชผลตกต่ำแล้ว ยังมีต้นทุนในเรื่องปุ๋ยและการดูแลรักษาบำรุงพืช ทำให้กลุ่มเกษตรกรได้รวมตัวกันนำภูมิปัญญาท้องถิ่นและองค์ความรู้ในการทำน้ำหมักชีวภาพอาหารพืชสูตรเข้มข้นนำไปใช้ในแปลงเกษตร ซึ่งได้ผลเป็นที่น่าพอใจมีผลผลิตต่อแปลงสูงขึ้นและยังลดต้นทุนการผลิต เนื่องจากวัตถุดิบที่นำมาใช้ส่วนใหญ่เป็นวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรมาสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับเกษตรกร
นายพิเชษฐ์ พรมโสภา เกษตรกรผู้นำเสนอโครงการวิจัยนวัตกรรมเกษตรสร้างสรรค์น้ำหมักชีวภาพอาหารพืชสูตรเข้มข้นเพิ่มผลผลิตทางการเกษตร วิสาหกิจชุมชนแปรรูปผลผลิตทางการเกษตรศรีสะเกษเกื้อกูล เปิดเผยว่า ที่มาที่ไปของผลิตภัณฑ์อาหารพืชที่ร่วมกันคิดค้นนี้ได้มีการศึกษาองค์ความรู้เกี่ยวกับสารอาหารที่เป็นปัจจัยสำคัญในการเจริญเติบโตของพืช ร่วมกับภูมิปัญญาท้องถิ่นที่มีอยู่เดิมในการทำปุ๋ยหมักมาใช้เองในแปลงเกษตร โดยวัตถุดิบที่นำมาใช้ส่วนใหญ่จะเป็นพืชผักต่าง ๆ หรือวัสดุเหลือใช้จากการเกษตรเข้าสู่กระบวนการทำน้ำหมักชีวภาพ probiotic อาหารพืชสูตรเข้มข้น โดยนำไปฉีดทางใบหรือราดทางดิน พืชจะโตไวเร่งรากออกดอกออกผลได้เร็วขึ้น เพิ่มผลผลิตกระตุ้นภูมิคุ้มกันแข็งแรงไม่ต้องใช้สารจับใบ สามารถป้องกันศัตรูพืชและโรคพืชได้หลายชนิด นอกจากนี้ในด้านปศุสัตว์ผสมน้ำให้สัตว์กินใช้แทนยาปฏิชีวนะ ด้านประมงช่วยควบคุมคุณภาพของน้ำ และด้านสิ่งแวดล้อมช่วยบำบัดน้ำเสีย
สำหรับการขยายผลต่อยอดองค์ความรู้จากภูมิปัญญาท้องถิ่นและองค์ความรู้จากสารอาหารที่พืชต้องการนี้ มีการถ่ายทอดสู่ชุมชนต่าง ๆ โดยใช้กลไกเครือข่ายวิสาหกิจชุมชนเพื่อสร้างโอกาสให้เกษตรกรได้มีรายได้เพิ่มขึ้น ขณะเดียวกันยังได้นำผลิตภัณฑ์อาหารพืชสูตรเข้มข้นน้ำหมักชีวภาพนี้ออกจำหน่ายให้กับเกษตรกรและประชาชนทั่วไป ซึ่งนอกจากจะสร้างรายได้ให้กับชาวชุมชน การเพิ่มผลิตทางการเกษตรยังเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม รักษาระบบนิเวศในแปลงเกษตร
ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ประโยชน์ของน้ำหมักชีวภาพ ใช้ฉีดพ่นหรือเติมในดินหรือน้ำ ช่วยปรับสภาพความเป็นกรด-ด่าง ในดินและน้ำ ช่วยปรับสภาพโครงสร้างของดินทำให้ดินร่วนซุย อุ้มน้ำได้ดี ช่วยเพิ่มจำนวนจุลินทรีย์ในดิน ช่วยเพิ่มอัตราการย่อยสลายสารอินทรีย์ในดินและน้ำ ใช้รดต้นพืชหรือแช่เมล็ดพันธุ์ ท่อนพันธุ์เพื่อเร่งการเกิดราก และการเจริญเติบโตของพืช เป็นสารที่ทำหน้าที่เหมือนฮอร์โมนพืชกระตุ้นการเกิดราก ใช้ฉีดพ่นในแปลงเกษตรช่วยกระตุ้นการเจริญเติบโตของพืช ช่วยในการแตกตาดอก เพิ่มความแข็งแรง ช่วยต้านแมลงศัตรูพืช และลดจำนวนแมลงศัตรูพืช ทำให้ผลผลิตและคุณภาพสูงขึ้น ปัจจุบันน้ำหมักชีวภาพใช้กันอย่างแพร่หลายและได้รับความนิยมในการปลูกผักอินทรีย์
